اگر در یک نظرسنجی از افراد بپرسیم که بهترین چاشنی غذا چیست، فکر می‌کنید جواب چه خواهد بود؟ نتیجه یک نظرسنجی، نشان داد که نمک، این پودر سفید جادویی، با درصد بالایی صدرنشین همه پاسخ‌ها بود.
شاید بیراه نباشد که به آن لقب جادویی داده شده است. این پودر سفیدرنگ، در بی‌نظیر کردن طعم غذا، مهم‌ترین نقش را دارد. اگر ادویه‌ها و چاشنی‌های دیگر وجود نداشته باشند، احتمالاً بازهم بتوانید غذای مطبوعی درست کنید، اما قطعاً بدون نمک غذای شما طعم خوبی نخواهد داشت.
اما باید خبر بدی را هم به شما بدهیم. این پودر سفیدرنگ جادویی خوشمزه، از طرفی می‌تواند بسیار سمی هم باشد. مصرف زیاد نمک در به وجود آوردن برخی از بیماری‌ها و یا تشدید آن‌ها تأثیر زیادی دارد. برای مثال بیماری فشارخون با مصرف زیاد نمک به وجود می‌آید و می‌تواند در حضور مقدار زیاد نمک در بدن، به‌شدت پیش‌رونده باشد.
آیا تابه‌حال به این نکته فکر کرده‌اید که نمکی که هرروزه برای پخت‌وپز و یا خام‌خواری از آن استفاده می‌کنید، چه طور به دست می‌آید؟ جواب این سؤال دقیقاً همان چیزی است که ما در این مطلب قصد بررسی آن را داریم. در ادامه به شما خواهیم گفت که نمک خوراکی چگونه تشکیل می‌شود و به دست شما می‌رسد.
منابع تهیه نمک خوراکی
نمک خوراکی که شما هرروز در غذای خود استفاده می‌کنید، از دو منبع و درواقع به دو روش به دست می‌آید. یکی از این روش‌ها تهیه نمک خوراکی از سنگ نمک و دیگری استخراج آن از آب‌های شور دریاها و اقیانوس‌ها است.
در روش اول بعد ازاین که سنگ نمک‌ها یا از معادن استخراج شدند و یا در اثر تبخیر آب دریاها بعد از سالیان دراز به وجود آمدند، برای استخراج نمک مورداستفاده قرار می‌گیرند.
در روش دوم نیز دریاچه‌های کوچک و بزرگ نمک و اقیانوس‌ها مهم‌ترین منابع استخراج نمک به شمار می‌آیند. البته از آب این دریاچه‌ها و اقیانوس‌های نمک برای استخراج دیگر مواد معدنی نیز استفاده می‌شود، اما معمولاً دست‌یابی به نمک مهم‌ترین هدف استخراج است.
سنگ نمک چگونه به نمک خوراکی تبدیل می‌شود؟
برای استفاده از سنگ نمک کشف‌شده در دل کوه‌ها به‌عنوان نمک خوراکی مناسب آشپزی، باید یک سری مراحل طی شود.
در اولین قدم، درون سنگ‌های بزرگ و تنومند نمک حفره‌هایی به وجود می‌آورند تا بتوانند میزان ارزش سنگ‌های معدن موردنظر را بسنجند. سپس سنگ نمک‌ها را استخراج و آن‌ها را با دستگاه‌های مخصوص خرد می‌کنند.
در مرحله بعدی، نمک‌های خردشده را در آب حل می‌کنند و با انجام فرآیندهای خاصی، میزان خلوص آن‌ها را بالا می‌برند. در این مرحله، نوبت به فیلترینگ می‌رسد. در فرایند فیلترینگ، نمک‌های فرآوری شده را از توری‌هایی ساخته‌شده از سیم عبور می‌دهند. اکنون نمک آماده مصرف است. آن را دربسته بندی‌های مخصوص قرار می‌دهند و به مراکز توزیع ارسال می‌کنند.
فرآیند به دست آوردن نمک از آب‌شور اقیانوس‌ها
اولین چیزی که در این فرایند به ذهن می‌رسد، تبخیر آب اقیانوس‌ها است. اما مسئله اینجاست که چنین چیزی در مقدار بسیار زیاد، ممکن به نظر نمی‌رسد. در مناطق جنوبی کشور ما، در حاشیه برخی از ساحل‌های بکر، انباشته‌هایی از نمک قرار گرفته‌اند که از تبخیر آب اقیانوس در آن قسمت‌ها به وجود آمده‌اند.
اما برای به دست آوردن نمک در مقدار بیشتر، این روش ممکن نیست. ضمن این‌که شاید ازنظر بهداشتی نیز استفاده از آن نمک‌ها چندان مناسب نباشد. مراحل به دست آوردن نمک خوراکی از آب‌شور دریاها به ترتیب زیر است:
- انتقال آب‌شور دریا یا اقیانوس‌ها به حوضچه‌های مخصوص
- نشست کردن ناخالصی‌های موجود در آب‌شور در کف حوضچه
- پمپاژ آب‌شور به حوضی دیگر با کمک نیروی گرانش و استفاده از پمپ و جدا شدن ناخالصی‌ها
- پمپاژ مجدد آب‌شور به حوضچه‌ای دیگر برای جدا شدن دیگر ناخالصی‌هایی ازجمله سولفات کلسیم با کمک تبخیر
- تکرار این فرایند تا جدا شدن همه ناخالصی‌ها
- شست و شوی نمکی که در کف آخرین حوضچه باقی مانده با آب‌نمک خیلی غلیظ
- شست و شوی نمک باقی مانده در کف حوضچه با آب تمیز
- روی‌هم قرار دادن نمک‌های شسته شده به‌صورت انبوه، در انبارهایی وسیع به مدت چندین ماه تا خشک شدن کامل
- بسته‌بندی نمک و توزیع آن به مراکز فروش
تهیه نمک خوراکی و موارد بهداشتی
پیش‌تر ذکر کردیم که در تمامی مراحل فرایند تهیه نمک خوراکی، رعایت بهداشت یک اصل ضروری است. به همین منظور در حین تهیه نمک به هرکدام از دو روشی که در بالا به آن‌ها اشاره کردیم، تمامی جوانب کنترل کیفیت بررسی می‌شود.
ممکن است در نمک ناخالصی‌هایی وجود داشته باشد که برای بدن یا دیگر مواد غذایی مضر است. این ناخالصی‌ها باید در حین مراحل تولید، از نمک حذف شوند. مثلاً نمکی با ناخالصی کلسیم، اگر برای سبزی‌ها مورداستفاده قرار گیرد، آن‌ها را سفت می‌کند.
نکتهٔ دیگر مربوط به وجود مس یا آهن به‌عنوان ناخالصی در نمک است. مصرف نمک حاوی آهن یا مس موجب می‌شود ویتامین سی در بدن شما از بین برود. علاوه بر این‌ها ناخالصی‌ها و مواد معدنی دیگری هم وجود دارند که شاید به‌تنهایی دارای فایده باشند، اما ترکیب آن‌ها با نمک می‌تواند در بدن شما منجر به بروز واکنش‌هایی مضر شود.
نمک قاتل سفید
درنهایت باید گفت در جریان استفاده از نمک خوراکی رعایت اعتدال اصلی‌ترین موضوعی است که باید در نظر داشته باشید. استفاده بیش‌ازحد از نمک در خوراکی‌ها می‌تواند به‌شدت برای سلامتی شما و ارگان‌های مختلف بدن مضر باشد.
اگر به بیماری فشارخون، حتی در درجات پایین آن، دچار هستید به‌هیچ‌وجه از نمک استفاده نکنید؛ اما درهرحال به یاد داشته باشید که مصرف نمک در اندازه معتدل، طعم غذای شمارا بی‌نظیر می‌کند!
